કહેવતો(Proverbs)માં નીતિનાં બોધદાયક વચનો થોડા જ શબ્દોમાં, ગાગરમાં સાગરની જેમ સુંદરતાથી વ્યક્ત થાય છે. કહેવતો માનવીના અંતરમનના રૂપેરી ભાવોને શણગારીને સજીવ બનાવવામાં અને વકૃત્વકળાને ચમકાવવામાં બહુ જ મદદરૂપ થાય છે. ડિઝરાયેલી કહે છે કે, “જ્ઞાનીઓનું જ્ઞાન અને યુગોનો અનુભવ કહેવતો દ્વારા જ સુરક્ષિત રહે છે. “ તો વળી રામકુમાર વર્મા કહે છે, “જીવનભરના સારા નરસા […]

માતૃભાષા ગુજરાતી (Gujarati Language)        ગુજરાતી ભાષાના (Gujarati Language) આશરે ૮૦૦ શબ્દો જાણીએ એટલે ગુજરાતી ભાષા બોલી શકીએ. આ એ ૮૦૦ શબ્દોમાંથી ૩૦૦ જેટલા અંગ્રેજી શબ્દો વ્યવહારમાં છે. દા.ત. રોડ, રેલ્વે સ્ટેશન, પોસ્ટ વગેરે બાકીના ૫૦૦ જાણો અને ૧-૨ મહિના બોલવાનો મહાવરો કરી એટલે સહેલાઈથી બહુ જ ટૂંકા સમયમાં અંગ્રેજી બોલી શકશો. (આ વાત વધુ […]

ગુજરાતી વ્યાકરણમાં આવતાં વિવિધ વિરામચિહ્નો અંગે કેટલાંક યાદ રાખવા યોગ્ય સૂચનો નીચે મુજબ છે.
જ્યાં સહેજ અટકવાની જરૂર હોય ત્યાં અલ્પવિરામ (,) મૂકાય છે

ગુજરાત પાસે સાંસ્કૃતિક અને ઐતિહાસિક વૈભવી વારસો લગભગ હજાર વર્ષ જેટલો પ્રાચીન છે, જેની અભિવ્યક્તિનું માધ્યમ ગુજરાતી ભાષા રહ્યું છે. પાશ્ચાત્ય સંસ્કૃતિ અને સામાજિક આક્રમણને કારણે દૃશ્ય-શ્રાવ્ય માધ્યમો દ્વારા ગુજરાતી ભાષા ઉપરાંત સંસ્કૃતિ અને પરંપરાની અવગણના થતી રહી છે. જાણ્યે અજાણ્યે આજે આપણે પોતાની ઓળખ ગુમાવી રહ્યાં છીએ. તો ભાષા અને સંસ્કૃતિની જાળવણી માટે માતૃભાષા અભિયાન […]

શું તમે પદ્ય અને ગદ્ય એટલે શુંં તે જાણો છો ? શું તમે પદ્યાર્થગ્રહણ અને ગદ્યાર્થગ્રહણમાં કુશળ થવા ઇચ્છો છો. તો નીચે આપેલી માહિતી ધ્યાનમાં લો અને પદ્યાર્થગ્રહણ અને ગદ્યાર્થગ્રહણમાં નિપુણ બનો. Explore the meaning of ગદ્ય in Bhagwadgomandal, click here. પદ્યાર્થગ્રહણ પદ્ય પરિશીલનની મૌલિક રીત : (૧) સૌ પ્રથમ કાવ્યને ધ્યાનથી બે વાર વાંચી […]

એવું કહેવાય છે કે “જેનો જેવો ધંધો, તેવું તેને દેખાય”. જેમ કે કાપડનો વેપારી કોઈ વ્યક્તિને મળે તો તેની પ્રથમ નજર તેનાં કપડાં પર જતી હોય છે, જૂતાંનો વેપારી પહેલાં બીજાના ચંપલ પર નજર ફેરવતો હોય છે, તે જ રીતે કોઈ મહારાજ જ્યારે કોઈના ઘરે જાય ત્યારે વાસ્તુશાસ્ત્ર જોઈ જ લેતા હોય છે.

પ્રત્યેક ભાષાને પોતાનું નોખું સાહિત્ય હોય છે. સાહિત્યની ભાષા સંસ્કૃતિની ગરિમાને જાળવે છે પણ આ સાથે જ મનમાં એક એવો વિચાર પણ આવે છે કે માણસ પાસે જો ભાષા જ ન હોત તો ? તો માણસ કેટલો દયનીય હોત? આજે પશુપંખી પાસે અવાજ છે પણ શબ્દો નથી એટલે તે પરાધીન છે

સંક્ષેપીકરણ એટલે મૂળ પરિચ્છેદ કે લખાણનું હાર્દ જળવાઈ રહે તે રીતે કરેલો સંક્ષેપ. ભાષાનો કરકસરથી ઉપયોગ કરવાની કળા હસ્તગત કરવા માટે સંક્ષેપીકરણની તાલીમ જરૂરી છે. પ્રશ્નપત્રમાં આપેલ આશરે ૧૦૦થી ૧૨૫ જેટલી શબ્દમર્યાદામાં છાપેલા પરિચ્છેદ કે ગદ્યખંડમાંથી ગમે તેમ વાક્યો ઉઠાવીને ભેગાં કરી નાખવાથી કે તે તૃતીયાંશ શબ્દો કાઢી નાખી બાકીના વાક્યો ગોઠવી, ગમે તેમ થીંગડા મારી દેવાથી સંક્ષેપીકરણ થતું નથી. પરંતુ મૂળ પરિચ્છેદમાં રજૂ થયેલ લેખકના વક્તવ્યને કે કથયિતવ્યને ઓછામાં ઓછા શબ્દો દ્વારા રજૂ કરવાની સમજ અતિ આવશ્યક છે. આ માટે તમે નીચેની રીતને અનુસરો :

પદ્ય પરિશીલનની મૌલિક રીત :
(૧) સૌ પ્રથમ કાવ્યને ધ્યાનથી બે વાર વાંચી કાવ્યના શબ્દોના અર્થ બરાબર સમજવા.

હમણાં થોડાં દિવસ પહેલાં રસ્તા ઉપર મેં બે વ્યક્તિઓને જોયા. સામાન્ય માનવી કરતાં થોડાં અલગ તરી આવતા હતા. જોતાં વેંત કેમ અલગ તરી આવતાં હતાં તે જ્યારે નજીક આવ્યા ત્યારે સમજાયું. બન્ને મૂકબધિર હતા.

કહેવાય છે કે માની બોલી એ આપણી માતૃભાષા. દેવનાગરી લિપિ ઉપરથી આવેલી આપણી ગુજરાતી ભાષા ઘણું બધું વૈવિધ્ય ધરાવે છે. ઉમાશંકર જોશીએ ‘મને મળી માતૃભાષા ગુજરાતી’ જેવી વાક્યરચનાની મદદથી વિશ્વને ગુજરાતી ભાષાનું મહત્ત્વ સુપેરે સમજાવ્યું છે. આજકાલ ગુજરાત રાજ્યમાં અંગ્રેજી ભાષાનું ચલણ વધતું ચાલ્યું છે. ચાલો અંગ્રેજી અને ગુજરાતી ભાષાના સ્વર અને વ્યંજનો વિશે કેટલીક માહિતી મેળવીએ.

ગુજરાતી ભાષાના પ્રસિદ્ધ સાધના સાપ્તાહિકમાં ગત ૧૫ નવેમ્બરના અંકમાં ગુજરાતીલેક્સિકોનની ખૂબ સુંદર કવર-સ્ટોરી છપાઈ. પોતાના વિવિધ શબ્દકોષ, ગુજરાતી સાહિત્ય તથા અન્ય ગુજરાતી પ્રકલ્પો દ્વારા ગુજરાતી ભાષાની અમૂલ્ય સેવા બજાવનાર ગુજરાતીલેક્સિકોન વેબસાઈટની મુક્ત કલમે પ્રસંશા થઈ છે. સાધન સાપ્તાહિકના મદદનીશ એડિટર તથા લેખક – પત્રકાર શ્રી રાજ ભાસ્કરની કલમે કોતરાયેલ ગુજરાતીલેક્સિકોનની શબ્દરૂપ પ્રતિમા અત્રે પ્રસ્તુત કરું છું.