ગુજરાતી ફિલ્મ ઉદ્યોગ સામાન્ય રીતે ઢોલીવુડ તરીકે ઓળખાય છે. હાલમાં અર્બન ગુજરાતી ફિલ્મોની બોલબાલા છે પણ વર્ષો પહેલાં એવી કેટલીક ગુજરાતી ફિલ્મો આવી કે જેણે લોકોમાં એક ખાસ સ્થાન મેળવ્યુંં આ ઉપરાંત અન્ય ફિલ્મ ઉદ્યોગોનું પણ ધ્યાન મેળવ્યું. આવી કેટલીક ફિલ્મો વિશે જોઈએ. નરસિંહ મહેતા : રજૂઆતનું વર્ષ (Film Release Year) : 1932  દિગ્દર્શક (Director) :  નાનુભાઈ […]

ગીતો અને રંગભૂમિના ગીતો વચ્ચે શું તફાવત હોય? રંગભૂમિના ગીતો ભજવાતા હોય, તેમાં અભિનય હોય. વાર્તા હોય, વાર્તાની ગતિ હોય. નાટકની માટીમાં પાત્રો, અભિનય, સંવાદો અને સજાવટ હોય….પણ નાટકની માટીને ભીની કરે તે ગીતસંગીત. ભરતનાટ્યશાસ્ત્રના ૨૮મા અધ્યાયમાં રંગપીઠ પરના વાદ્યકારનો ઉલ્લેખ છે. તત્ એટલે તંતુવાદ્ય, અવનદ્ય એટલે તબલાં કે પખાવજ, ઘન એટલે ઝાંઝ કરતાલ અને […]

અઢી હજાર વર્ષ પહેલા પાંગરેલી ભારતીય નાટ્યપરંપરાનું સ્થાન સંસ્કૃત ભાષાનો પ્રયોગ અને આકર્ષણ ઘટતા, લોકભાષા વાપરતા ભવાઈ જેવા માધ્યમે લીધું. એ પછી ૧૯મી સદીના પાંચમા દાયકાથી જૂની ગુજરાતી રંગભૂમિ તરીકે નાની-મોટી ઘણી નાટક કંપનીઓ કામ કરતી થઈ ગઈ, જેમાં ખાસ કરીને પારસીઓએ નાટ્યલેખન, અભિનય તથા સંસ્થા-સંચાલન સફળતાથી સંભાળી બતાવ્યું. ઉચ્ચ કેળવણી તથા અભ્યાસવૃત્તિના સાહિત્ય-સંપર્કથી નાટ્યવિવેક […]

નાટક માટે અથવા રંગભૂમિ માટે તાલીમના મહત્ત્વ બાબતે બે મત જોવા મળે છે. એક મત અનુસાર કલા કોઈ પણ હોય, એ તો ઈશ્વરની દેણ છે, કલા તાલીમથી ના આવે. જ્યારે બીજા મત અનુસાર તાલીમ કલાને નવો ઓપ આપે છે, દિશા આપે છે, માર્ગદર્શન આપે છે. થિયેટર ટ્રેઈનિંગ અમિતાભ બચ્ચન બનવા માટે નથી. પણ નાટકની તાલીમથી […]

આમ તો ભવાઈ જન્મથી જ આધુનિક હતી. ભવાઈના જનક અસાઈત ઠાકોર એવે સમયે રૂઢિ સામે લડ્યા, જ્યારે કહેવાતા ઉચ્ચ વર્ગની સમગ્ર સમાજ પર એક પક્કડ હતી. તેમણે ‘કજોડાના વેશ’ સહિત સામાજીક બદીઓને ઉજાગર કરતા ઘણા વેશો લખ્યા. નાનામાં નાની બાબતોનું આલેખન અને તેમની માનવસ્વભાવની ઊંડીઊંડી સમજ – તેઓની અદ્ભુત લેખનશક્તિનો પરિચય કરાવે છે. દિનાબહેન ગાંધીનું […]

આ પાછો ઇતિહાસ ક્યાંથી આવ્યો? અને એ પણ ભવાઈનો? ઇતિહાસમાં પડ્યા વિના નાટક ના થાય ? થાય જ, અલબત્ત, કોઈપણ ઈમારત ગમે એટલી સુંદર હોય, પણ એનો પાયો મજબૂત હોવો જોઈએ. ઇતિહાસ એ સંસ્કૃતિનો, સફળતાનો અને ભવિષ્યનો એવો પાયો છે, જેની સંક્ષિપ્ત જાણકારી આપણી માન્યતાઓને આપણા કન્સેપ્ટને ક્લીયર કરે છે. ભવાઈના જનક – અસાઈત ઠાકર […]

ગુજરાતમાં પહેલું ગુજરાતી નાટક ૧૮૫૦માં દલપતરામ દ્વારા લક્ષ્મી નાટક પ્રસિદ્ધ થયું. ત્યારબાદ ૧૮૫૨માં સુરત ખાતે પારસી થિયેટર ગ્રુપ દ્વારા શેક્સપિરિયન નાટકનું ગુજરાતીકરણ ભજવાયું. ૧૮૫૩માં ગુજરાતના સૌપ્રથમ થિયેટર ગ્રુપ ‘પારસી નાટક મંડળી’ દ્વારા ‘રુસ્તમ-સોહરાબ’ ભજવાયું. આ ગ્રુપની સ્થાપના ફ્રેમજી ગુસ્તાદજી દલાલે કરી હતી. તે સમયના ગુજરાતી થિયેટરે પદ્ધતિ ગુજરાતી થિયેટરની અને થીમ પારસી થિયેટરની તેમજ ભાષા […]

પુનર્જીવન એટલે ભૂતકાળથી ચાલતી આવતી કોઈ વસ્તુનું વર્તમાન પરિસ્થિતિમાં સકારાત્મક પરિવર્તન થવું.   ગુજરાતી સિનેમા ઉદ્યોગ પણ હાલ તેના પુનર્જીવનના તબ્બકામાંથી પસાર થઈ રહ્યું છે. અર્બન ગુજરાતી ફિલ્મોએ 30 જ ટકા રૂરલ ગુજરાતી ફિલ્મના દર્શકોને પોતાના પક્ષમાં લઈ લીધા છે. એટલે કે દર્શકો બંને જગ્યાએ છે અને હજી પણ નવા દર્શકો બની જ રહ્યા છે. જ્યારે […]

દરેક ભાષાની એક આગવી ઓળખ, શૈલી અને રજૂઆતની ઢબ હોય છે. કોઈ પણ ભાષા કે સંસ્કૃતિની રજૂઆત શબ્દો એટલે કે પુસ્તકો ઉપરાંત નાટ્ય, નૃત્ય કે ફિલ્મ સ્વરૂપે કરવામાં આવે તો તે વધારે અસરકારક નીવડે છે. ગુજરાતી ભાષામાં પણ ઘણી ઉમદા ફિલ્મો અને નાટકો રજૂ થયા છે. હિન્દી ફિલ્મ ઉદ્યોગના આરંભથી છેક આજ સુધી તેને ઘણા […]